Yeni Havalimanı ve 2023 İhracat Hedefi Üzerine

 

 

 

 

 

Yeni Havalimanı ve 2023 İhracat Hedefi Üzerine (*)

İstanbul’da yapılması planlanan yeni havalimanı ile medyada hemen her gün bir açıklama, haber ya da yorum çıkıyor.

Bu konuda yazılan yazılar ve yapılan açıklamalar içerisinde kargo ile ilgili tek bir cümle geçmemesi ise gerçekten çok dikkat çekici. Bu konuda tek istisna internet sitemizde yayınlanan D.H.M.İ. Genel Müdürü Orhan Birdal ile yapılan mülakatta(**) konu ilgili sorulan sorulara verdiği yanıtlar.

Yeni havalimanı için yapılacak ihaleye teklif vermesi beklenen firmalar da bu konu ile hiç ilgili değiller. Onların bu ilgisizliği normal, çünkü kargo onlar için kaydadeğer bir gelir kalemi oluşturmayacak. Kargo terminalinin onlar için öncelikle konu olmayacağı açık. Oysa havalimanın test ve uyum süreci kargo uçuşları ile başlayabilir.

Diğer yandan henüz ihale aşamasına bile gelinmedi. Şu andan itibaren, yapımının bitmesi ve faaliyete geçmesi konunun uzmanlarının söylediklerine göre en az 10 yıllık bir süre alacak. Yani bu yıl içerisinde başlansa bile en iyi ihtimalle 2023 yılında tam olarak hizmete girer. Seçilen bölge ile ilgili hafriyat ve dolgu çalışmalarının çok büyük bir maliyet oluşturacağı, ayrıca işgücü, lojistik ve diğer maliyet ve zorluklar da dile getiriliyor. Anlaşılan o ki yapım başlayana kadar hatta sonrasında da bu tartışmalar devam edecektir, buna şüphe yok.

Bizim için önemli nokta Türkiye’nin hava kargo ihracatının %85’ini gerçekleştiren İstanbul’un mevcut havalimanlarının her yıl artan bu ihracat (bu arada ithalatı da unutmamak gerekir) yüküne daha ne kadar katlanabileceğidir.

2012 yılında ihracat bir önceki yıla oranla %12,6 artarken hava kargo ihracatının artış oranı ise %154 olarak gerçekleşti. Hava kargo ihracatı ülkenin toplam ihracatından çok daha büyük oranda büyümüş. Hava kargo ihracatındaki bu orandaki büyümenin önümüzdeki yıllarda sürmesi beklenemez ancak bundan böyle beklentiler rakamsal olarak seviyenin korunması şeklinde olacaktır.

2012 yılında gerçekleştiren toplam ihracat içerisinde hava kargo ihracatının payı %14 seviyelerindeydi. Toplam ihracat 152.560.775.000usd ve hava kargo ihracatı ise 21.785.295.000usd olarak gerçekleşti.

Hükümetin 2023 yılı için koyduğu ihracat hedefinin 500milyar usd olduğunu biliyoruz. Buna göre, 2023 yılı için hava kargo ihracatının toplam ihracat içerisindeki oranının aynı kaldığını varsayarsak bile hava kargo ihracat gelirinin 70milyar usd gibi bir rakama ulaşması gerekiyor. Tonaj olarak net rakamları elde etmek kolay değil ancak açık olarak mevcut iki havalimanı ile (tabii mevcut kapasiteleri ile) bu rakamlara ulaşmak mümkün olmaz. Bu ihracat hedeflerine ulaşmak için yapılması planlanan havalimanında kargoya yeterli alanın ve gerekli değerin verilmesinin bir zorunluluk olduğu açık şekilde görülüyor.

Hava kargonun önemli müşterisinin orta ve üst düzey gelir getiren ürünler üreten ve ihraç edenler olduğunu göz önüne aldığımızda da hava kargo sektörü 2023 yılı ihracat hedefinin jet motoru olacaktır.

Ekonomi bakanlığının yaptığı çalışmanın(***) da gösterdiği şekilde son on yıl içerisinde orta ve ileri teknolojili mal ihracatının milyon usd barajını geçen illeri; İstanbul, Bursa, Kocaeli, Ankara, İzmir, Sakarya olarak sıralanıyor. Dolayısıyla yoğunluklu olarak Marmara bölgesinin (özellikle de doğu Marmara) hava kargo ürününe en çok ihtiyaç duyan bölge olduğu açıktır. Ancak alternatif yaratmak açısından Ankara, İzmir ve Bursa’da da hava kargo olanaklarını geliştirmek İstanbul’daki havalimanlarının üzerindeki yükü bir nebze hafifletecek ve hedeflenen ihracat rakamına ulaşmayı mümkün kılacaktır.

Yeni havalimanının planlanandan önce bittiğini ve faaliyete geçtiğini varsaysak bile hava kargo ihracatinin %85’inin gerçekleştiği İstanbul için şehir içi ulaşım, üretim, işgücü gibi başka ciddi sorunlar yaşanacak ve hedefi gerçekleştirmek bu nedenlerden mümkün olmayacaktır. Bu nedenle mutlaka üretimin ve hava kargo ihracatının diğer şehirlere kaydırılması gerekmektedir.

İstanbul’un daha yüksek bir kapasiteli havalimanına ihtiyacı olduğu şüphesiz ancak yeni bir havalimanının yapımı öncesi tüm olumlu ve olumsuz görüşlerin de dikkate alınması gerekiyor. Özellikle ülke topraklarının büyük kısmının olduğu Anadolu tarafında yapılması ihtimalinin değerlendirilmesi ve hatta bu yakada bulunan Sabiha Gökçen havalimanının, hazır etrafı tamamen işgal edilmemişken, büyütülmesi seçenekleri de değerlendirilmelidir.

Umarım yeni havalimanı ile ülkemizdeki plansız, progamsız ve işlevsiz havalimanı yatırımlarına yeni bir tanesi eklenmez.

 

--

(*) Özellikle “üçüncü” havalimanı yerine “yeni” havalimanı tanımlamasını tercih ettim. Bu konularda tek yetkili olarak başbakanımızın Atatürk havalimanının şehir parkına dönüştürüleceğini açıklaması nedeniyle yapılması planlanan havalimanı üçüncü değil ancak yeni havalimanı olacaktır.

(**) http://www.havakargoturkiye.com/791-dhmi-genel-muduru-orhan-birdal-roportaji.html

(***) http://www.ekonomi.gov.tr/upload/7EF56F48-D8D3-8566-452092D48A1F70B1/kitapmakro.pdf


01.03.2013 Cuma
Anahtar Kelimeler
Yazarlar

Taner AKSOY

Ülkemizde Üniversite Mezunlarının İstidahımı ve Sektörümüzde* Durum

E-Dergi Son Sayımız